Zgadzam się na przechowywanie na urządzeniu, z którego korzystam tzw. plików cookies oraz na przetwarzanie moich danych osobowych pozostawianych w czasie korzystania przeze mnie ze stron internetowych lub serwisów oraz innych parametrów zapisywanych w plikach cookies w celach marketingowych, w tym na profilowanie i w celach analitycznych przez Małopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Karniowicach oraz zaufanych partnerów.

Administratorzy danych:

Małopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego
z siedzibą w Karniowicach
ul. Osiedlowa 9, 32-082 Karniowice

Zaufani partnerzy:

Cele przetwarzania danych:

  1. marketing, w tym profilowanie i cele analityczne
  2. świadczenie usług drogą elektroniczną
  3. dopasowanie treści stron internetowych do preferencji i zainteresowań
  4. wykrywanie botów i nadużyć w usługach
  5. pomiary statystyczne i udoskonalenie usług (cele analityczne)

Podstawy prawne przetwarzania danych:

  1. marketing, w tym profilowanie oraz cele analityczne – zgoda
  2. świadczenie usług drogą elektroniczną - niezbędność danych do świadczenia usługi
  3. pozostałe cele - uzasadniony interes administratora danych

Odbiorcy danych:
Administrator Danych Osobowych MODR, zaufani partnerzy

Prawa osoby, której dane dotyczą:
Prawo żądania sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania danych; prawo wycofania zgody na przetwarzanie danych osobowych. Inne prawa osoby, której dane dotyczą

Zmiana polityki prywatności

Uwaga:

Od 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r (RODO). Potrzebujemy Twojej zgody na przetwarzanie Twoich danych osobowych przechowywanych w plikach cookies. Poniżej znajdziesz pełny zakres informacji na ten temat.

Close GDPR info
Menu główne

Podstawowe kategorie ekonomiczne w gospodarstwie rolnym

Zasady rynkowe wymuszają na właścicielach gospodarstw rolnych  planowanie organizacji produkcji i racjonalne zarządzanie. Duża konkurencja i ciągłe zmiany w otoczeniu gospodarstwa uniemożliwiają pozostawienie zdarzeń gospodarczych przypadkowi. Często wiedza rolnika na temat podstawowych kategorii ekonomicznych opisujących jego własne gospodarstwo jest niewielka. Zrównoważony rozwój uzależniony jest od monitorowania sytuacji w gospodarstwie i szybkiej reakcji na zmiany zachodzące na zewnątrz i wewnątrz gospodarstwa. Osiąganie dochodowości i sprawny rozwój gospodarstwa nie jest obecnie możliwy bez oceny i analizy sytuacji ekonomicznej, na bazie których podejmowane będą decyzje gospodarcze.
Miarą opłacalności produkcji jest nadwyżka wartości produkcji nad kosztami. Produkcja ogółem gospodarstwa jest sumą wartości produkcji roślinnej, zwierzęcej oraz produkcji pozostałej. Stanowi przychody powiększone o wartość rynkową produktów zużytych wewnątrz gospodarstwa i nieodpłatnie przekazanych poza gospodarstwo.
Do oceny rentowności gospodarstwa niezbędna jest również wiedza na temat koszów. Każdy kierujący gospodarstwem powinien postawić sobie pytanie: jakie są koszty prowadzonej produkcji?  W teorii ekonomii spotykamy różne klasyfikacje kosztów. Jedną z nich jest podział na koszty bezpośrednie i koszty pośrednie. Koszty bezpośrednie to takie, które możemy jednoznacznie przypisać określonej działalności i ich wartość wzrasta wraz z wielkością produkcji. Do tego rodzaju kosztów zaliczyć można m.in. koszty: materiału siewnego i nasadzeniowego, nawozów, środków ochrony roślin, pasz, usług weterynaryjnych i lekarstw. Koszty pośrednie, inaczej koszty ogólnogospodarcze, to koszty wspólne dla całego gospodarstwa, których nie można przypisać do konkretnej działalności. Do kosztów tych można zaliczyć m.in. koszty: energii elektrycznej, wody, ubezpieczeń budynków, utrzymania sprzętu, paliw. Należy pamiętać, że w analizie należy uwzględniać  koszty związane wyłącznie z gospodarstwem rolnym.
Jednym z filarów analizy ekonomicznej, z jakim rolnik musi się zapoznać są koszty prowadzenia produkcji rolniczej. Obecnie coraz większa liczba gospodarstw decyduje się na prowadzenie choćby uproszczonej rachunkowości rolniczej. Często w małych gospodarstwach ma ona postać ewidencji przychodów i rozchodów. Na upowszechnienie ewidencjonowania zdarzeń gospodarczych znacząco wpływa wymóg prowadzenia takiej ewidencji przez beneficjentów Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich 20014-2020. Rolnicy korzystający z działań tj. „Restrukturyzacja małych gospodarstw”, „Premia dla młodych rolników” i „Modernizacja gospodarstw rolnych” są zobowiązani do prowadzenia ewidencji.

Jedną z kategorii ekonomicznych wspomagających ocenę ekonomicznej efektywności wytwarzania produktów rolnych jest nadwyżka bezpośrednia, która stanowi wartość produkcji uzyskanej z 1 ha uprawy lub od 1 zwierzęcia pomniejszona o koszty bezpośrednie produkcji. Znając wartość nadwyżki bezpośredniej różnych upraw, możemy porównywać ich opłacalność i planować produkcję w gospodarstwie. Pozwala ona ocenić opłacalność poszczególnych działalności w zależności od zmiany cen środków produkcji i produktów, zmiany plonów i zmiany wydajności zwierząt. Wyższa wartość nadwyżki danej działalności skłania do powiększenia skali produkcji.


Pomimo trudności w przewidywaniu zmian kosztów  oraz wielkości produkcji, które są zależne od wielu czynników zewnętrznych i wewnętrznych, nadwyżka bezpośrednia stanowi bazę wiedzy wykorzystywaną w analizie gospodarstwa, do podejmowania decyzji produkcyjnych oraz planowaniu rozwoju gospodarstwa.
Ekonomicznym efektem podejmowanych decyzji gospodarczych jest zysk przedsiębiorstwa. Specyfika działalności rolniczej powoduje, że dla gospodarstw rolnych nie wylicza się kategorii zysku. Kategorią ekonomiczną, która zastępuje zysk jest  dochód z gospodarstwa rolnego, który traktowany jest jako opłata za zaangażowanie czynników produkcji i za ryzyko podejmowane przy prowadzeniu działalności operacyjnej przez prowadzącego gospodarstwo rolne.


Dochód rolniczy wyliczamy w kilku stopniowej kalkulacji, w której punktem wyjścia jest wartości produkcji w gospodarstwie, stanowiąca sumę wartości produkcji roślinnej, zwierzęcej i pozostałej produkcji. W uproszczeniu dochód rolniczy stanowi wartość produkcji  pomniejszoną o sumę kosztów pośrednich i bezpośrednich, koszty amortyzacji i koszty czynników zewnętrznych oraz zwiększoną o saldo dopłat i podatków.

W warunkach dużej konkurencyjności i zmienności na rynkach produktów rolniczych ocena sytuacji gospodarczej i podejmowanie przeanalizowanych działań jest koniecznością. Analiza gospodarstwa poparta rzetelnie zbieranymi danymi z gospodarstwa daje możliwość kontroli opłacalności, podnosi skuteczność zarządzania i umożliwia podejmowanie optymalnych decyzji w gospodarstwie.

Agnieszka Tomczyk, dn. 3.09.2020 r.

Źródło:
1. Denisowska L., Jagła A. "Metodyka liczenia nadwyżki bezpośredniej oraz zastosowanie jej w opracowaniu modelowego gospodarstwa rolniczego." Mat. I Ogólnop. Konf. nauk.„Rachunkowość rolnicza wobec wyzwań XXI wieku”. Warszawa. Vol. 30. 2000.
2. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI z dnia 13 lipca 2015 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania, wypłaty oraz zwrotu pomocy finansowej na operacje typu „Premie dla młodych rolników” w ramach poddziałania „Pomoc w rozpoczęciu działalności gospodarczej na rzecz młodych rolników” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020  (Dz. U. z 2018 r. poz. 759)
3. www.agrokoszty.pl
4. www.Fadn.pl
fot. https://pixabay.com/